Już dziś TSUE wyda ważny dla wszystkich przedsiębiorstw delegujących wyrok w „polskiej” sprawie C-422/22 ZUS Oddział Toruń, dotyczącej możliwości anulowania A1 przez ZUS z urzędu. Dr Marcin Kiełbasa przygotował ekspercki komentarz w tej sprawie dla Red. Karoliny Topolskiej w Dzienniku Gazeta Prawna.
Na orzeczenie, które już jutro zapadnie przed trybunałem w Luksemburgu, czekają tysiące firm i pracowników, którzy mają w sądach sprawy o unieważnienie zaświadczeń A1. Po wyroku unijnego sądu mogą one wrócić do ZUS.
Dr Marcin Kiełbasa, radca prawny, adiunkt na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, legal advisor Europejskiego Instytutu Mobilności Pracy, zwraca uwagę, że w tej konkretnej sprawie, w której skierowano pytania do TSUE, praktyczne skutki konsultacji zapewne sprowadziłyby się do tego, że instytucja właściwa we Francji, tradycyjnie niechętna delegowaniu, najpewniej zgodziłaby się ze stanowiskiem ZUS. – Jednak w innych sprawach tego rodzaju przeprowadzanie ewentualnych obowiązkowych konsultacji lub uzgodnień mogłoby w praktyce zapobiec „wypadnięciu” danej osoby poza zakres ochrony ubezpieczeniowej – stwierdza dr Marcin Kiełbasa. Ekspert uważa, że ich efektem mogłaby być zmiana stanowiska instytucji państwa wysyłającego (np. Polski) lub przynajmniej skłonienie wszystkich instytucji zainteresowanych do skorzystania z porozumienia wyjątkowego z art. 16 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. – Takie porozumienie pozwala na ustalenie ustawodawstwa właściwego w zakresie ubezpieczenia społecznego w odmienny sposób, niż wynikałoby to z zastosowania odpowiednich przepisów tego rozporządzenia – wyjaśnia.
W razie wyłączenia pracownika spod ustalonego pierwotnie systemu ubezpieczeń społecznych, np. polskiego, co najczęściej następuje z mocą wsteczną, taka osoba musi retroaktywnie zostać zgłoszona do ubezpieczenia społecznego w państwie, które okazało się ostatecznie właściwe – np. we Francji. Tam też powinny zostać opłacone składki ubezpieczeniowe. Przynajmniej teoretycznie.
Istnieje jednak ryzyko nieobjęcia danego pracownika zabezpieczeniem społecznym. Zwracał na nie uwagę rząd polski w postępowaniu przed Trybunałem
– informuje dr Marcin Kiełbasa.
Jak wskazuje, pierwsza kwestia to obowiązek stosowania przez państwo uznane wstecznie za właściwe (tu Francję) całości swojego ustawodawstwa. Skutkuje to np. koniecznością uwzględnienia terminów przedawnienia dotyczących ewentualnego retroaktywnego objęcia ubezpieczeniami społecznymi. – Może się zatem zdarzyć tak, że dana osoba zostanie wyłączona spod ustawodawstwa państwa wysyłającego, a jednocześnie nie będzie mogła, z uwagi na upływ danego okresu, np. pięciu lat, zostać objęta ustawodawstwem państwa przyjmującego – zauważa prawnik.
Ponadto w niektórych państwach członkowskich UE retroaktywne zgłoszenie danej osoby do ubezpieczeń społecznych nie następuje z urzędu, ale wymaga aktywnego (współ)działania pracodawcy.
Z uwagi na upływ czasu może się okazać, że pracodawca już nie istnieje lub kontakt z nim jest niemożliwy – co czyni niewykonalnym objęcie ubezpieczeniem społecznym państwa wstecznie uznanego za właściwe
– zauważa dr Marcin Kiełbasa. Jak dodaje, istnieje też ryzyko niezawarcia porozumienia wyjątkowego (instytucje nie mają takiego obowiązku) czy, wreszcie, bezczynności instytucji właściwej. – Pozbawienie danej osoby ochrony ubezpieczeniowej narusza zaś w sposób jaskrawy prawo rynku wewnętrznego UE i cele rozporządzenia 883/2004 – uważa dr Marcin Kiełbasa. Ekspert obawia się również, że orzeczenie TSUE, mimo że będzie dotyczyć A1 wycofanych z urzędu, dla niektórych instytucji zagranicznych może stanowić impuls do tego, by ignorować procedury konsultacyjne również tam, gdzie są one obowiązkowe.
Cały artykuł na Dziennik Gazeta Prawna
O Europejskim Instytucie Mobilności Pracy
Europejski Instytut Mobilności Pracy to największy w Europie think tank zajmujący się tematyką delegowania pracowników. Łączymy środowiska przedsiębiorców, naukowców, prawników i urzędników, tworząc jedyne w Polsce i największe w Europie eksperckie forum wiedzy o delegowaniu pracowników. Podejmujemy działania w celu poprawy obowiązującego prawa i jego prawidłowej interpretacji oraz powstrzymania przypadków dyskryminacji polskich pracodawców i delegowanych przez nich pracowników. Naszym Członkom zapewniamy dostęp do bieżących informacji i wiedzy eksperckiej. więcej >>>
