W poprzednim wpisie omówiłem podstawowe zagadnienia związane z Kindergeld. Wspomniałem, że w kolejnym artykule zajmę się orzecznictwem sądów niemieckich dotyczące tego świadczenia, o którego wypłatę wnioskują w Niemczech pracownicy z Polski.
Zbieg roszczeń ze świadczeniami wypłacanymi w Polsce
Należy w tym kontekście zwrócić uwagę na rozporządzenie (WE) 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które ustanawia reguły pierwszeństwa na wypadek zbiegu roszczeń a zatem przypadków, w których na podstawie ustawodawstwa więcej niż jednego Państwa Członkowskiego udzielane są świadczenia w tym samym okresie i dla tych samych członków rodziny.
W art. 68 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 rozróżnia się, w przypadku zbiegu kilku roszczeń o wypłatę świadczenia rodzinnego, przede wszystkim to, czy świadczenia wypłacane są przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z różnych tytułów, czy z tego samego tytułu. Odmiennymi tytułami mogą być zatrudnienie lub praca na własny rachunek, emerytury lub renty. Jeżeli świadczenia przyznawane są z różnych tytułów, pierwszeństwo mają świadczenia wypłacane z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, w drugiej kolejności zaś z tytułu otrzymywania emerytury lub renty. W ostatniej kolejności przy prawie do świadczeń należy się kierować miejscem zamieszkania. Rozporządzenie nie przyznaje ani nie utrzymuje prawa do kilku świadczeń tego samego rodzaju za jeden i ten sam okres ubezpieczenia obowiązkowego.
Przykładowo taka konkurencja roszczeń o wypłatę Kindergeld (które jest świadczeniem rodzinnym) powstanie, jeśli ojciec dzieci będzie zatrudniony w Niemczech i będzie uprawniony do Kindergeld na podstawie §§ 62 ust. 1, pkt 1, 63 ust. 1, 32 ust. 1, 3, 4 ustawy o podatku dochodowym (niem.: Einkommensteuergesetz, EStG) a matka dziecka będzie z dzieckiem mieszkać w Polsce. Zgodnie bowiem z niemiecką ustawą o zasiłkach rodzinnych prawo do zasiłku rodzinnego może istnieć również wtedy, gdy osoba ubiegająca się o zasiłek rodzinny nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Niemczech, ale np. tylko uzyskuje dochody w Niemczech (por. § 62 EStG).
Jeżeli matka w okresie spornym była zatrudniona lub prowadziła działalność na własny rachunek w Polsce, to roszczenie matki na podstawie art. 68 ust. 1 lit. b) pkt i) rozporządzenia (WE) 883/2004 ma pierwszeństwo, ponieważ dzieci mają miejsce zamieszkania w Polsce. Zgodnie z art. 68 ust. 2 zdanie drugie rozporządzenia (WE) nr 883/2004.
Podstawy prawne żądania zwrotu
Oczywiście kasa może ustalić w drodze decyzji pełną wysokość Kindergeld a następnie, po powzięciu wiadomości o okolicznościach uzasadniających jej zmniejszenie do różnicy między wypłacanymi kwotami, wydać decyzję nakładającą obowiązek zwrotu części świadczenia za okres, od którego wystąpiła okoliczność uzasadniająca jego obniżenie. W podanym przykładzie organ powoła się na tę okoliczność, że roszczenie o świadczenie rodzinne w Polsce miało pierwszeństwo na podstawie art. 68 ust. 1 lit. b) pkt i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Podstawą decyzji uchylającej będzie § 173 niemieckiej ordynacji podatkowej (Abgabenordnung, AO), który stanowi, że można uchylić bądź zmienić decyzję podatkową w zakresie, w jakim fakty lub dowody stają się znane później, co prowadzi do wyższego podatku bądź w zakresie, w jakim fakty lub dowody stają się znane później, co prowadzi do niższego podatku, a podatnik nie jest winny rażącego niedbalstwa, ponieważ fakty lub dowody stały się znane dopiero później. Drugą normą, która stanowi podstawę decyzji zmieniających bądź uchylających będzie § 37 ust. 2 ordynacji, który stanowi J o obowiązku zwrotu podatku oraz świadczeń zapłaconych bez podstawy prawnej.
Obowiązek współdziałania w wyjaśnieniu stanu faktycznego
Należy pamiętać, że w przypadku sporów z kasą dotyczących Kindegeld, na uprawnionych do tego świadczenia ciąży obowiązek współdziałania wynikający z § 90 AO. Strony biorące udział w postępowaniu są bowiem zobowiązane do współpracy przy ustalaniu stanu faktycznego. Mają obowiązek współdziałania w szczególności poprzez całkowite i zgodne z prawdą ujawnienie faktów istotnych dla sprawy oraz wskazanie znanych im dowodów. Zakres tych obowiązków zależy od okoliczności konkretnej sprawy.
Tak samo w postępowaniu sądowym
Obowiązek ten rozciąga się także na postępowanie sądowe. Zgodnie bowiem z § 76 ustawy o postępowaniu sądowym w sprawach podatkowych (Finanzgerichtsordnung) sąd ustala stan faktyczny z urzędu z udziałem stron. Strony mają obowiązek składać oświadczenia co do okoliczności faktycznych w sposób pełny i zgodny z prawdą, a na żądanie sądu są zobowiązane do odniesienie się do faktów przedstawionych przez stronę przeciwną.
Dr Paweł Polaczuk
O Europejskim Instytucie Mobilności Pracy
Europejski Instytut Mobilności Pracy to największy w Europie think tank zajmujący się tematyką delegowania pracowników. Łączymy środowiska przedsiębiorców, naukowców, prawników i urzędników, tworząc jedyne w Polsce i największe w Europie eksperckie forum wiedzy o delegowaniu pracowników. Podejmujemy działania w celu poprawy obowiązującego prawa i jego prawidłowej interpretacji oraz powstrzymania przypadków dyskryminacji polskich pracodawców i delegowanych przez nich pracowników. Naszym Członkom zapewniamy dostęp do bieżących informacji i wiedzy eksperckiej. więcej >>>
