1 kwietnia br. weszły w życie zmiany w przepisach prawnych dotyczących ubiegania się o oraz poświadczania zaświadczeń A1.
Wnioski o popularne „A-jedynki” składać można od tej daty jedynie elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE). W tej samej formie następować będzie również wydawanie tych zaświadczeń.
Zaświadczenie A1 – pojęcie i liczby
Zaświadczenie A1 to dokument potwierdzający, że osoba, przemieszczająca się transgranicznie w celach zawodowych, podlega przepisom zabezpieczenia społecznego danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (zwykle określanych jako „państwa wysyłające”). Oprócz UE obowiązuje ono w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i na terenie Konfederacji Szwajcarskiej.
Polska tradycyjnie jest jednym z państw wydających najwięcej tych zaświadczeń w skali UE. Dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pokazują, że w 2021 r. Zakład poświadczył 676 775 A1. Oznacza to wzrost w stosunku do 2020 r. o prawie 60 tysięcy (59 066 rok do roku), a jednocześnie wskazuje powrót do dynamiki sprzed pandemii (przykładowo – w 2019 r. ZUS poświadczył 647 989 A1).
Z kolei najnowsze dostępne dane unijne, opracowane przez ośrodek HIVA-KU Leuven (
F. De Wispelaere, L. De Smedt, J. Pacolet, Posting of workers. Report on A1 Portable Documents issued in 2020, Luxembourg 2022) unaoczniają, że państwem, które w 2020 r. poświadczyło
najwięcej A1 były Niemcy (1,4 miliona)
a potem Polska – te dwa państwa poświadczyły więcej niż połowę wszystkich A1 (w sumie – 3 675 687). Zdecydowanie najwięcej A1 wydano na podstawie art. 12 rozporządzenia podstawowego 883/2004 (najwięcej – w Niemczech), podczas, gdy A1 wydane na podstawie art. 13 rozporządzenia podstawowego 883/2004 (praca w dwóch lub więcej krajach) to około 1,24 miliona. Poza Polską i Niemcami, dużą ilość A1 poświadczyły również Włochy (w sumie ponad 215 tysięcy), Słowenia (ponad 156 tysięcy!) oraz Belgia (ponad 123 tysiące).
„Walidator ZUS A1” – narzędzie przydatne w praktyce
Od 1 kwietnia 2022 r. ZUS uruchomił i udostępnił na swojej stronie również tzw. „Walidator A1 ZUS”. Jest to narzędzie, które umożliwia przeprowadzenie online weryfikacji ważności zaświadczenia – poprzez wprowadzenie określonych informacje z tego zaświadczenia do formularza elektronicznego. Z Walidatora skorzystać będą mogli m.in. pracodawcy, zagraniczne instytucje zabezpieczenia społecznego czy inny podmiot chcący sprawdzić ważność, autentyczność i prawdziwość danego zaświadczenia A1.
Dr Marcin Kiełbasa
