27 listopada, 2019

Praktyczny Poradnik o delegowaniu pracowników

Komisja Europejska przedstawia swoją interpretację nowych przepisów o delegowaniu pracowników

Wraz z niedawno przyjętym sprawozdaniem na temat stosowania i wdrażania dyrektywy 2014/67/UE Komisja Europejska opublikowała również „Praktyczny Poradnik o delegowaniu pracowników” [‘Practical Guide on Posting’]. To pierwszy dokument tego rodzaju wydany przez KE. Dotychczas istniał jedynie „Praktyczny Poradnik” Komisji Administracyjnej – organu doradczego Komisji Europejskiej, z tym że dotyczył on co do zasady ubezpieczeń społecznych. Praktyczny Poradnik KE obejmuje natomiast także zagadnienia prawa pracy. Zawiera już regulacje wynikające z nowelizacji dyrektywy podstawowej 96/71/WE, które mają być stosowane od 30 lipca 2020 r. Można się spodziewać, że stanie się on źródłem interpretacji na podobnej zasadzie, jak w/w „Praktyczny poradnik” Komisji Administracyjnej. Mimo zastrzeżeń, które przedstawiam poniżej, Poradnik KE stanowić też może oręż w zmaganiach ze służbami państw przyjmujących.

Czego w Poradniku nie znajdziemy?

Opublikowana wersja Poradnika KE różni się od jego wcześniejszych wersji, które pozostały jedynie w fazie projektu. Szkoda, że część zapisów nie znalazła się w ostatecznie opublikowanej postaci Poradnika. Zawarte w nich niektóre uściślenia byłyby bowiem z pewnością pomocne w praktyce. Mowa w szczególności o:
  • zagadnieniu zastępowania przy delegowaniu z art. 12 rozporządzenia 883/2004 i wyjaśnieniu zasad obowiązywania tzw. „delegowania długoterminowego” (‘long-term posting’). Jeden z wcześniejszych projektów Poradnika jasno wskazywał, że wszelkie warunki zatrudnienia państwa przyjmującego stosować można będzie dopiero pierwszego dnia po upływie 12 (18) miesięcy trwania oddelegowania. Takie uściślenie wyeliminowałoby obawy, dotyczące przyjęcia odmiennej interpretacji, zwłaszcza względem kontraktów, które 30 lipca 2020 r. będą w trakcie realizacji. Zabrakło także zawartego w poprzedniej wersji Poradnika podkreślenia, że jeden pracownik delegowany może legalnie zastąpić drugiego. Zawarte w poprzednich wersjach Poradnika wskazania Komisji przypominały interpretację pojęcia zastępowania, zawartą w Opinii Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości H.S. Øe w sprawie Alpenrind. Jego zdaniem, kwestię zastępowania należy rozważać wyłącznie w punktu widzenia pracodawcy delegującego. Zdaniem Rzecznika Øe, z wyjątkiem przypadków nadużycia, celem delegowania pracowników przez kolejnego pracodawcę jest po prostu wykonanie wcześniej zakontraktowanej usługi, a nie zastępowanie pracownika.
  • przypomnieniu, zawartym we wcześniejszych projektach Poradnika - że delegowanie może trwać od kilku godzin do kilku lat i nie jest możliwe ograniczenie czasu jego trwania, gdyż oznaczałoby to ograniczenie unijnej swobody świadczenia usług. Takie uściślenie jest zresztą zgodne z najnowszym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE – m.in. w sprawach Duomo, Glisczynski, czy Schmelz.

Trafne wskazówki

Mimo powyższych braków, Poradnik KE zawiera przy tym jednak kilka przydatnych uściśleń. Po pierwsze, chodzi o potwierdzenie, że przepisy o delegowaniu będą miały zastosowanie nawet w sytuacji, gdy stosunek zatrudnienia z pracodawcą delegującym nie istniał z odpowiednim wyprzedzeniem przed oddelegowaniem. Oznacza to zatem możliwość rekrutacji na potrzeby oddelegowania - Poradnik KE potwierdza, że można delegować nawet wtedy, gdy dany pracownik został zrekrutowany na potrzeby delegowania, a wcześniej nie pracował u danego przedsiębiorcy delegującego. Istotne jest jedynie, aby obie strony wiązała umowa przez cały okres delegowania. Poradnik KE w zasadzie powtarza aktualne brzmienie art. 14 ust. 1 rozporządzenia 987/2009 (warunkiem jest podleganie ustawodawstwu państwa wysyłającego przed oddelegowaniem, w ostatnim czasie doprecyzowane w orzeczeniach TSUE w sprawach Walltopia i SF). Takie uściślenie jest jednak potrzebne w obliczu protekcjonistycznych działań niektórych państw przyjmujących, zwłaszcza Francji. Ponadto, Poradnik zawiera potwierdzenie, że o A1 wystąpić można również "w miarę możliwości" przed oddelegowaniem. To przypomnienie jest istotne zwłaszcza w kontekście propozycji, by w ramach prac nad nowelizacją rozporządzeń o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wykreślić z istniejących dotychczas przepisów słowa "w miarę możliwości" i tym samym de facto zobowiązać firmy do posiadania A1 już przed oddelegowaniem. Stanowiłoby to problem w przypadku nagłych zleceń oraz np. przy wycofywaniu lub skracaniu A1 i ponownym ubieganiu się o ten dokument. Poradnik potwierdza jednak regułę deklaratoryjnego (a nie konstytutywnego) charakteru A1. Co więcej, Komisja uściśliła informacje przedłużenia okresu 12 miesięcy (o 6 miesięcy) przy A1 z art. 12. Aby do niego doszło, przedsiębiorca delegujący musi złożyć „umotywowane powiadomienie”. Poradnik podkreśla, że przedłużenie nie może zależeć od akceptacji przez państwo przyjmujące. Wg autorów Poradnika - przedsiębiorca delegujący składa „umotywowane powiadomienie” (a nie prośbę, bądź wniosek). Wynikają stąd ograniczone możliwości odmowy ze strony przyjmującego państwa członkowskiego. Każdorazowo konieczne będzie jednak uzasadnienie dla przedłużenia oddelegowania – przez danego przedsiębiorcę delegującego. Po czwarte – w Poradniku zamieszczono odniesienie do dodatków (zwrotu wydatków) na pokrycie kosztów podróży, zakwaterowania i wyżywienia pracowników delegowanych. Potwierdzono, że o tym, czy przedsiębiorstwo delegujące musi pokrywać / zwracać takie koszty, decydują przepisy obowiązujące w państwie wysyłającym. W ten sposób Poradnik potwierdza znaną regułę, przytoczoną już przez Komisarz ds. Zatrudnienia UE, Marianne Thyssen w odpowiedzi na interpelację zgłoszoną przez Poseł Danutę Jazłowiecką. W Poradniku przypomniano także, że są też rodzaje podróży, zakwaterowania i wyżywienia, co do których stosujemy przepisy państwa przyjmującego. Chodzi o sytuację, gdy od pracownika wymaga się podróży z i do normalnego miejsca pracy w obrębie państwa przyjmującego lub gdy taki pracownik został czasowo wysłany przez swojego pracodawcę z takiego normalnego miejsca pracy w państwie przyjmującym do innego miejsca pracy. Wreszcie, Poradnik obejmuje również potwierdzenie możliwości tzw. „delegowania łańcuchowego” pracowników tymczasowych – a więc sytuacji, gdy dana agencja pracy tymczasowej z państwa A wynajmuje pracownika pracodawcy użytkownikowi z państwa B, który następnie może oddelegować tego pracownika do państwa C. Poradnik uściśla, że za wypełnienie formalności wynikających z przepisów – w trakcie wszystkich delegowań łańcuchowych – odpowiada w takim przypadku APT.

Krok w dobrym kierunku

Mimo braków i przemilczeń niektórych ważnych zagadnień, Praktyczny Poradnik KE stanowi krok w kierunku zwiększenia klarowności nowych przepisów. Komisja Europejska zadeklarowała też, że Poradnik to ‘living document’ – będzie go więc w miarę rozwoju praktyki uzupełniać. Należy mieć nadzieję, że działania te ułatwią delegowanie pracowników po 30 lipca 2020 r. – a więc gdy zrewidowana dyrektywa o delegowaniu zacznie obowiązywać. dr Marcin Kiełbasa

MOŻE CI SIĘ PODOBAĆ