Dialog Obywatelski z komisarz Elżbietą Bieńkowską w Krakowie
O rynku wewnętrznym Unii Europejskiej w kontekście delegowania pracowników, jego przyszłości, poszczególnych sektorach oraz portfolio Komisji Europejskiej w kontekście swobodnego przepływu usług rozmawiali w Krakowie uczestnicy Dialogu Obywatelskiego z Elżbietą Bieńkowską, komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP. Moderatorem dyskusji był red. Maciej Zakrocki (TOK FM). Dialog Obywatelski towarzyszył VI Europejskiemu Kongresowi Mobilności Pracy w Krakowie. EKMP to największe wydarzenie na temat delegowania pracowników i swobody świadczenia usług w UE. Głównym organizatorem jest Inicjatywa Mobilności Pracy.
Pozycja wspólnego rynku UE
Początek wystąpienia był analizą obecnej pozycji wspólnego rynku UE. Panuje przekonanie, że jest ona bardzo silna i stabilna. Okazuje się jednak, że żaden z rynków usług poszczególnych państw członkowskich nie jest w stanie samodzielnie konkurować z zewnętrznymi partnerami. Wg komisarz priorytetowym zadaniem w tym zakresie powinna być konsolidacja i otwarcie wspólnego ryku w sposób zgodny z pierwotnymi założeniami, a następnie, wspólnymi siłami, prowadzenie rozmów z zewnętrznymi partnerami i konkurentami.
Tymczasem, z propozycji omawianych obecnie w trilogach (których zakończenie zbiegnie się z końcem kadencji w Komisji), w zakresie kompetencji komisarz, nie ma jednego tematu, w którym możliwe jest utworzenie koalicji państw, które są w stanie wziąć pod uwagę wspólny interes europejski, a dopiero na drugim miejscu interesy poszczególnych krajów i ochronę własnych rynków.
Brexit a wspólny rynek
Nie bez znaczenia jest tutaj kontekst tzw. Brexitu. Wielka Brytania była w Unii największym ze zwolenników wspólnego rynku. Wraz z jej wyjściem z UE tracimy jedyny kraj o całkowicie wolnorynkowym podejściu, który popierał działania komisarz w zakresie zacieśniania współpracy w zakresie przepływu usług. Zdaniem Elżbiety Bieńkowskiej Polska ma potencjał, by zająć miejsce Wielkiej Brytanii w dążeniach do zacieśniania współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w ramach rynku usług oraz by znaleźć się w grupie kilku państw o decydującym głosie w UE.
„Polska ma wszystkie atuty by w tej grupie państw być. Po to żeby się w niej znaleźć trzeba mieć zdolność negocjacyjną, koalicyjną, siłę przekonywania, partnerów, których traktuje się poważnie. To jest w tej chwili jedyny sposób żeby bardzo silnym głosem móc przedstawiać postulaty naszej części Europy oraz żeby móc mieć za sobą choćby właśnie te państwa.” – przekonuje komisarz.
Stanowisko wobec rewizji dyrektywy o delegowaniu pracowników
Komisarz zwróciła również uwagę na tendencję, która objawiła się przy okazji negocjacji nad nową dyrektywą o delegowaniu pracowników. Podziały pojawiły się nawet wśród państw o interesach zbieżnych z interesami Polski – np. w Grupie Wyszehradzkiej. Przy ww. dyrektywie, jedynym komisarzem, który również sprzeciwiał się zaproponowanej nowelizacji był komisarz z Węgier.
„Naszym zdaniem ta propozycja łamie traktaty i stoi w sprzeczności z zasadami wspólnego rynku.” – podkreśliła komisarz Bieńkowska.
Wskazała też, że przykładem rozwiązania mającego ułatwić funkcjonowanie przedsiębiorcom była tzw. e-karta usługowa. Na jej podstawie przedsiębiorca mógł potwierdzić, że działa zgodnie z prawem i spełnia wszystkie wymogi, niezbędne do świadczenia usługi w innym państwie. Propozycja upadła zarówno w Parlamencie i Radzie. Nasuwa to pytanie, czy rzeczywiście chcemy wspólnego rynku i swobodnego przepływu usług? Wszystko wskazuje na to, że wbrew zapewnieniom przywódców, obecnie państwa członkowskie popierają tylko te propozycje, które odpowiadają ich narodowym interesom.
Jaka powinna być Europa?
W związku z tym, szczególnie w okresie przed wyborami należy zadać sobie pytanie, jaka powinna być Europa. Jest to pytanie znacznie szersze niż sama kwestia wspólnego rynku. Komisarz podkreśliła, że to, co dzieje się w instytucjach europejskich ma bezpośredni wpływ na nasze codzienne życie. Dlatego warto zastanowić się nad tym, jak chcemy, by wyglądała Europa? Jest to pytanie najważniejsze dla samej Komisji i Parlamentu, ale też dla nas - obywateli.
„Przychodząc do Komisji, powiedziałam, że wspólny rynek usług nie istnieje. Teraz nie powiedziałabym tego tak jednoznacznie, bo udało się wdrożyć trochę zmian. Ale nie są to rzeczy znaczące w stosunku do problemów, jakie mają europejscy przedsiębiorcy, chcąc oferować usługi w innym państwie. Naszym zadaniem powinno być stanie się jak najbardziej skonsolidowanymi aby móc przeciwstawić się temu, co dzieje się ze względu na konkurencję ze strony zewnętrznych rynków.”
Nie sposób mówić o europejskim sektorze usług bez rozważenia, jaki będzie jego kształt po Brexicie. Jest to jednak niezwykle trudne – Elżbieta Bieńkowska ocenia przygotowanie i propozycję Komisji jako bardzo dokładną. Zwróciła jednak uwagę na niezdecydowanie i niespójność w głosowaniach ze strony Wielkiej Brytanii. Decyzja w tym zakresie jest niezbędna w celu osiągnięcia generalnego porozumienia, bez którego nie jest możliwa dalsza dyskusja nad rozwiązaniami sektorowymi.
Dialog z publicznością
Pierwsze z pytań ze strony publiczności dotyczyło tego, skąd biorą się powszechne w Europie uprzedzenia w stosunku do delegowania pracowników, przedstawianego w kampaniach i opinii publicznej jako zjawisko dotyczące zawodów związanych z pracą fizyczną, nadużyciami, „tanią siłą roboczą”, a nawet wyzyskiem, co nie jest zgodne z prawdą. Delegowanie pracowników obejmuje całe spectrum sektorów o zróżnicowanym profilu (o których mowa była m.in. na sesji plenarnej w pierwszym dniu EKMP). Delegowani są artyści, pracownicy IT, projektanci itp. Wg komisarz źródłem problemów jest fakt, że konkurencja ze strony pracowników z państw tzw. nowej unii pojawiła się znienacka, a jej początkiem była konkurencja cenowa. Obecnie konkurenci z państw Europy Środkowo-Wschodniej nie są wcale konkurentami tańszymi – usługi które oferują są wyższej jakości.
„Gdyby faktycznie traktować Europę jako wspólny rynek, państwa członkowskie powinny być zadowolone z tego, że przedsiębiorcy korzystają ze swobodnego przepływu usług. Jesteśmy w czasach rewolucji informacyjno-mentalnej. Najprostsze, niczym niepoparte twierdzenia i hasła znajdują oddźwięk. Dotyczy to też wspólnej Europy. Społeczeństwa widzą to zjawisko (delegowanie) negatywnie, w związku z czym państwa członkowskie podejmują protekcjonistyczne działania, mające na celu ochronę indywidualnych rynków, nie zdając sobie sprawy z prawdziwego zagrożenia, jakim jest konkurencja ze strony rynków zewnętrznych.”
Stanowisko Francji
Jak wiadomo, inicjatorem zmian przepisów o delegowaniu była Francja. Komisarz wskazała, że jeszcze przed wyborami, obecny prezydent Emmanuel Macron jako minister gospodarki, prezentował podczas rozmów postawę wolnorynkową i wspólnorynkową. Obecnie nadal taką postawę prezentuje w oficjalnych wystąpieniach. Jednak w praktyce nie pokrywa się to ze stanowiskiem Francji, dotyczącymi poszczególnych rozwiązań gospodarczych. Zmiana postawy może być wynikiem transformacji tendencji społecznych. Powraca tutaj postulat zastanowienia się nad tym, jakiej Europy chcemy oraz umiejętnego budowania koalicji w UE z państwami, których interesy są zbieżne z polskimi.
Jeden z uczestników zwrócił uwagę na wypowiedź prelegenta EKMP, który wskazał że Polska miała szansę na rozwój w zakresie usług i teraz powinna wyrazić zgodę na kompromisowe rozwiązania. Wg komisarz z perspektywy wspólnego rynku forsowane zasady łamią dyrektywy i unijne ustawodawstwo. Ponadto, nie tylko Polska i nasza część Europy korzysta z unijnych ulg i funduszy, ale również kraje takie jak Portugalia czy Włochy. Dopóki nie dojdziemy do etapu, jakim jest osiągnięcie podobnego poziomu życia we wszystkich krajach przez rozwijanie wspólnego rynku, takie działania o protekcjonistycznym charakterze stanowią łamanie zasad traktatowych.
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Wg komisarz nie jest do przewidzenia, jaki będzie wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego – proeuropejski, czy antyeuropejski. Jeżeli przeważy druga opcja, regulacje o protekcjonistycznym charakterze będą przeważać i doprowadzi to do erozji wspólnego rynku.
Kolejne pytania skupiały się wokół możliwych konkretnych działań, mających na celu ochronę wspólnego rynku. Co mogą zrobić firmy sektora usług z Polski żeby pokazać, że polskie firmy usługowe nie rywalizują tylko ceną, ale wysoką jakością tak żeby ich głos był słyszalny? W odpowiedzi padła m.in. propozycja organizacji wspólnej kampanii, promującej jakość usług transgranicznych w UE.
Ponadto podnosi się, iż naruszona jest równowaga pomiędzy traktatową swobodą świadczenia usług, a ochroną praw pracowniczych oraz że wymaga ona przeformułowania w kontekście ochrony pracowników. Na czym mogłaby polegać ochrona pracowników bez naruszania swobody świadczenia usług? Zdaniem komisarz konieczne byłoby ponowne „otwarcie” dyrektywy i jej przeformułowanie. Jest to jednak mało prawdopodobne. Jej zdaniem balans został przesunięty w kierunku ochrony socjalnej kosztem praw wspólnego rynku. Jeżeli natomiast chodzi o Polskę, konieczne jest teraz budowanie koalicji i sojuszy z silnymi państwami. Potrzebna jest też wola polityczna ze strony przywódców państw, którą w tej chwili trudno dostrzec.
Podsumowanie
Dialog Obywatelski był spotkaniem z publicznością w dużej mierze zaznajomioną z tematyką delegowania pracowników i swobody świadczenia usług. Udało się jednak przedstawić to zjawisko w szerszym kontekście funkcjonowania wspólnego rynku oraz tendencji i kierunków zmian w unijnym prawie, regulujących gospodarkę wspólnotową. Wyłania się z tej dyskusji obraz bardzo niepewny. Nie sposób przewidzieć, w którą stronę pójdzie Europa oraz czy działania Komisji w najbliższych latach, pod wpływem poszczególnych państw członkowskich, będą zmierzały do rekomendowanej przez panią komisarz konsolidacji i zespojenia rynku wewnętrznego UE, czy też raczej do jego erozji i odejścia od wspólnotowych wartości? Bez wątpienia w dużym stopniu zależy to od samych obywateli i tego, jakie sygnały będą dawali swoim przedstawicielom w rządzie i instytucjach unijnych.
Zapraszamy do obejrzenia
galerii zdjęć z VI EKMP.
Więcej:
