W zasobach Trybunału Sprawiedliwości opublikowana została Opinia Rzecznika Generalnego Henrika S. Øe z 31 stycznia 2018 r. w sprawie C-527/16 Alpenrind. Rzecznik wypowiedział się w niej przeciwko szerokiej interpretacji zakazu zastępowania pracowników delegowanych z art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004.

Jego zdaniem, oznaczałaby ona w praktyce, że w momencie delegowania pracodawca nie miałby pewności, czy sytuacja pracownika mieści się w art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. Mogłoby to, wg Rzecznika, spowodować znaczącą zmianę warunków ekonomicznych świadczenia usług przez przedsiębiorcę delegującego oraz utrudnienia administracyjne dla niego oraz dla samego zainteresowanego pracownika delegowanego. To z kolei jest niezgodne z unijną zasadą pewności prawa oraz stanowi przeszkodę w swobodnym świadczeniu usług. Duński Rzecznik oceniał swojej Opinii sprawę prowadzonej przez austriacką spółkę Alpenrind rzeźni w Salzburgu. Swoich pracowników delegowały do niej kolejno dwie węgierskie spółki, Martin-Meat oraz Martimpex-Meat. Zdaniem salzburskiej kasy chorych, pracownicy delegowani przez tę drugą spółkę powinni byli podlegać ubezpieczeniu społecznemu w Austrii – „zastępowali” bowiem pracowników delegowanych przez tę pierwszą spółkę. Sprawa była również przedmiotem kilkuletniego postępowania przed unijną Komisją Administracyjną ds. zabezpieczenia społecznego.

Cel zakazu zastępowania z art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 wg Rzecznika Generalnego

Rzecznik Øe po zbadaniu etymologii oraz brzmienia art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 doszedł do istotnego wniosku. Jego zdaniem, celem zakazu zastępowania z tego artykułu nie jest zapobieganie kolejnym delegowaniom przeprowadzanych przez różnych (kolejnych) pracodawców z tego samego, bądź z różnych państw członkowskich. Unijny prawodawca chciał w nim natomiast zapobiec sytuacji, w których ten sam pracodawca dokonuje wymiany swoich pracowników delegowanych w celu obejścia warunku dotyczącego okresu delegowania. Zdaniem Rzecznika Øe, „zakaz zastępowania” należy rozważać wyłącznie w punktu widzenia pracodawcy delegującego pracownika. Z wyjątkiem przypadków nadużycia, celem delegowania pracowników przez kolejnego pracodawcę (rzecznik określił go „pracodawcę B”) nie jest zastąpienie pracownika uprzednio delegowanego przez pierwszego pracodawcę („pracodawcę A”). Cel stanowi raczej zapewnienie świadczenia usługi w przyjmującym państwie członkowskim.

Kiedy nie następuje „zastąpienie” w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004

Powyższe rozważania doprowadziły Rzecznika do przekonania, że „zastąpienie” w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 nie następuje, jeżeli pracodawca B dokonuje delegowania pracownika w celu wykonania pracy, która była uprzednio wykonywana przez pracownika delegowanego przez pracodawcę A. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca B dokonał takiego delegowania. Nie można też zakładać w sposób ogólny, że w takim przypadku następuje nadużycie prawa. Z powyższego wynika również, że odbiorca usługi w przyjmującym państwie członkowskim może zawierać kolejne odrębne umowy z kilkoma przedsiębiorstwami na wykonanie tych samych prac przez pracowników delegowanych, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu w przyjmującym państwie członkowskim. Inna interpretacja prowadziłaby do tego, że sytuacja pracodawcy B byłaby mniej korzystna od pracodawcy A tylko z tego powodu, że ten ostatni pierwszy skorzystał z art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. Wprowadzałaby zatem zasadę „kto pierwszy, ten lepszy”, nieprzewidzianą przez unijnego prawodawcę i sprzeczną z unijną zasadą pewności prawa.

Rzecznik Generalny Øe przeciw szerokiej interpretacji zakazu zastępowania

Szeroka interpretacja zakazu zastępowania, zgodnie z którą zasada ta obejmuje również kolejne delegowania przez różnych pracodawców, oznaczałaby w praktyce, że w momencie delegowania pracodawca nie miałby pewności co do tego, czy sytuacja delegowanego pracownika wchodzi w zakres stosowania art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. Może więc ona, zdaniem Rzecznika, poprzez znaczącą zmianę warunków ekonomicznych zagrozić celom realizowanym przez ten przepis - ułatwieniu korzystania m.in. ze swobody świadczenia usług oraz stymulowaniu wzajemnego przenikania gospodarczego poprzez unikanie utrudnień administracyjnych, zwłaszcza dla pracowników i przedsiębiorstw. Rzecznik wykluczył taką szeroką interpretację właśnie z uwagi na te przesłanki. Rzecznik Øe zaznaczył również, że nie ma znaczenia, że pracodawca B pochodzi z tego samego państwa, co pracodawca A.

Powiązania personalne i organizacyjne między przedsiębiorcami delegującymi

Rzecznik Generalny zastrzegł przy tym, że jego powyższa interpretacja zakazu zastępowania dotyczy sytuacji, gdy między zainteresowanymi przedsiębiorcami nie istnieją powiązania personalne i organizacyjne. Gdy takie powiązania istnieją w danym przypadku, to wg Rzecznika należy zbadać, czy delegowania dokonywane przez tych pracodawców mają na celu obejście zakazu zastępowania z art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału podmioty prawa nie mogą powoływać się na przepisy prawa Unii w celu popełnienia przestępstwa lub nadużycia swoich uprawnień. Nie można również poszerzać zakresu stosowania uregulowania Unii, tak aby objąć nim nadużycia podmiotów gospodarczych. MK O Inicjatywie Mobilności Pracy Inicjatywa Mobilności Pracy to największy w Europie think tank zajmujący się tematyką delegowania pracowników. Łączymy środowiska przedsiębiorców, naukowców, prawników i urzędników, tworząc jedyne w Polsce i największe w Europie eksperckie forum wiedzy o delegowaniu pracowników. Podejmujemy działania w celu poprawy obowiązującego prawa i jego prawidłowej interpretacji oraz powstrzymania przypadków dyskryminacji polskich pracodawców i delegowanych przez nich pracowników. Naszym Członkom zapewniamy dostęp do bieżących informacji i wiedzy eksperckiej. więcej >>>