15 stycznia 2019 r. odbyło się pierwsze międzyinstytucjonalne spotkanie (tzw. trilog) ws. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (nowelizacja rozporządzeń 883/2004 i 987/2009).

Ostateczny kształt rewizji będzie wypadkową propozycji trzech unijnych instytucji. 13 grudnia 2016 r. Komisja Europejska opublikowała swoją propozycję, 21 czerwca 2018 r. Rada przegłosowała swoją (tzw. Podejście Ogólne). Propozycja Parlamentu (tj. jego właściwej Komisji – EMPL) została przyjęta w listopadzie 2018 r. Udzielono wtedy mandatu do negocjacji francuskiemu europosłowi Guillaume Balasowi, autorowi raportu Komisji EMPL,. Część europosłów bezskutecznie próbowała odwołać w/w mandat podczas głosowania plenarnego PE 11 grudnia 2018. Negocjacje pomiędzy przedstawicielami Rady, Komisji Europejskiej a Parlamentem Europejskim mają zdecydować o ostatnim kształcie nowych rozporządzeń koordynacyjnych. Jakie są najbardziej istotne punkty negocjacji, i jakie rozwiązania proponują ich uczestnicy? Poza poniższym podsumowaniem, zapraszamy do zapoznania się ze szczegółową analizą najważniejszych aspektów rewizji rozporządzeń koordynacyjnych, sporządzoną przez naszych ekspertów. Dokument jest dostępny tutaj.

1. „Znaczna część działalności” oraz „największa część pracy”

Pierwotna propozycja Komisji Europejskiej z 13 grudnia 2016 r. przewidziała zmianę zasad stosowania art. 13 rozporządzenia 883/2004 poprzez dodanie nieistniejącego dotychczas warunku, aby pracodawca wykonywał w państwie wysyłającym „znaczną część działalności”. Brak wykonywania takiej „znacznej części działalności” skutkować miał uznaniem przedsiębiorstwa za położone w państwie członkowskim, w którym znajduje się „centrum zainteresowania” jego działalności określone z uwzględnieniem wszystkich aspektów jego działalności zawodowej. Propozycja Rady z 21 czerwca 2018 r. natomiast nie przewidywała warunku, aby pracodawca wykonywał w państwie wysyłającym „znaczną część działalności”. Zawierała za to więcej kryteriów dla ustalenia siedziby firmy w danym państwie członkowskim. Znalazły się wśród nich np. obroty firmy, jednakże bez wskazania ich określonej wartości. Propozycja Parlamentu (w postaci raportu G. Balasa) w przeciwieństwie do w/w rozwiązań przewiduje głęboką zmianę zasad stosowania art. 13. Osoba pracująca w co najmniej 2 krajach podlegać miałaby ustawodawstwu kraju miejsca zamieszkania, tylko jeśli wykonuje w nim znaczną część pracy, lub jeśli część pracy wykonywana w tym państwie i w innym (innych) jest identyczna [sic]. We wszystkich innych przypadkach – podlegać miałaby ustawodawstwu kraju, w którym wykonuje największą część swojej pracy (‘largest share of work activities’). Ocena tego kryterium miałaby być dokonywana poprzez „porównanie średniej liczby godzin przepracowanych tygodniowo w każdym państwie członkowskim, w którym dana osoba wykonuje pracę”. Obok tej kontrowersyjnej propozycji G. Balas proponuje także, żeby znaczna część działalności pracodawcy musiała m.in. „odpowiadać ponad 25% rocznego obrotu osiąganego w państwie członkowskim, z którego ta osoba jest delegowana”.

2. Okres podlegania ustawodawstwu państwa wysyłającego przed delegowaniem

Propozycja Komisji Europejskiej przewidziała uregulowanie podlegania ustawodawstwu państwa wysyłającego przed oddelegowaniem z art. 12 rozporządzenia 883/2004 tak jak obecnie. Gorsza jest propozycja Rady, w której zaproponowano 3-miesięczne podleganie. Propozycja G. Balasa również przewiduje co najmniej 3-miesięczne podleganie przed delegowaniem, oraz zastosowanie art. 12 tylko jeśli przewidywany lub rzeczywisty czas pracy nie przekracza 18 miesięcy i konieczność zarówno powiadomienia instytucji właściwej państwa wysyłającego o oddelegowaniu, jak i otrzymanie przez tę instytucję wniosku o A1 - przed rozpoczęciem wykonywania pracy, za wyjątkiem przypadku odbywania podróży służbowej (która miałaby zostać zdefiniowana w nowym art. 14 ust. 4a).

3. Zastępowanie

Art. 12 ust. 2a zaproponowany przez G. Balasa jest bardziej rygorystyczny niż propozycje KE i Rady. Przede wszystkim, rozszerzają one pojęcie „tego samego zadania w tym samym miejscu” znane z rewizji Dyrektywy – również na „podobne zadanie”. Propozycja art. 12 ust. 2a G. Balasa brzmi następująco: Do celów ust. 1 i 2 w przypadku zastępowania wysłanych pracowników wykonujących te same lub podobne zadania w tym samym miejscu należy wziąć pod uwagę łączny okres wysłania. Brzmienie najważniejszego fragmentu propozycji Rady dotyczącej art. 12 ust. 2a jest natomiast następujące: „W przypadku gdy pracownik najemny objęty ust. 1 lub osoba pracująca na własny rachunek objęta ust. 2 nie dokończy swojej pracy lub działalności i zostanie zastąpiona przez inną osobę, ta inna osoba nadal podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, z którego została wysłana (…), pod warunkiem że całkowity czas pracy lub działalności wszystkich tych osób w drugim państwie członkowskim nie przekracza 24 miesięcy i spełnione są inne warunki, o których mowa w ust. 1 lub 2”.

4. „Reset” między delegowaniami

Propozycja KE nie uregulowała tego zagadnienia. Propozycja G. Balasa przewiduje 3 miesiące przerwy (a więc o jeden więcej niż w decyzji A2 i w Praktycznym Poradniku). W stosunku do propozycji Rady dobrą zmianą zaproponowaną przez G. Balasa, jeśli chodzi o zakres przedmiotowy jest przywrócenie trzech elementów uregulowanych w decyzji A2 (i Praktycznym Poradniku). Chodzi o „tego samego pracownika”, „te same przedsiębiorstwa” i „to samo państwo”. Przyjęcie propozycji Rady powodowałoby konieczność każdorazowego „resetu” dla tego samego pracownika, jeśli miałby on ponownie pracować w tym samym państwie. Działoby się tak nawet gdyby odbywało się to dla innego przedsiębiorstwa. Gorzej jest z okresem „resetu”, który w wersji G. Balasa jest, jak wspomniano powyżej, rozszerzony o 1 miesiąc.

5. Obywatele państw trzecich

Propozycja G. Balasa nie podjęła tej kwestii, w przeciwieństwie do propozycji KE oraz Rady, które dotyczą próby „przypisania” obywatelowi państwa trzeciego, pracującemu co najmniej w dwóch krajach UE i zamieszkującemu poza UE jakiegoś „miejsca zamieszkania” w którymś z państw Unii Europejskiej. Legalne zamieszkiwanie w UE jest bowiem niezbędne, aby uzyskać poświadczenie A1. Propozycja KE za miejsce zamieszkania w UE takiego pracującego w dwóch krajach obywatela państwa trzeciego podlegającego już ustawodawstwu jednego z państw UE uznaje, ogólnie rzecz biorąc, miejsce siedziby pracodawcy, zaś propozycja Rady – państwo członkowskie, w którym ta osoba „wykonuje główną część działalności pod względem czasu pracy na terytorium Unii”.

6. Podróż służbowa

G. Balas w swoim raporcie zaproponował definicję podróży służbowej, rozumianej jako „działalność tymczasową związaną z interesami gospodarczymi pracodawcy nieobejmującą świadczenia usług lub dostarczania towarów, taką jak uczestnictwo w wewnętrznych i zewnętrznych spotkaniach biznesowych, uczestnictwo w konferencjach i seminariach, negocjowanie umów handlowych, podejmowanie działań sprzedażowych lub marketingowych, przeprowadzanie audytów wewnętrznych lub audytów klientów, badanie możliwości biznesowych lub uczestnictwo w szkoleniu”. Nie wiadomo jeszcze dokładnie kiedy i jak się zakończy cały proces nowelizacji rozporządzeń ws. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Europoseł Guillaume Balas już zapowiedział, że zależy mu na zakończeniu prac najpóźniej pod koniec lutego. Miejmy nadzieję, ze owe prace nie zostaną przyśpieszone jak w przypadku nowelizacji Dyrektywy 96/71/WE, i że w trakcie negocjacji będą w szczególności uwzględnione uwagi sformułowane przez podmioty, których nowelizacja bezpośrednio dotyczy. MK, TL fot. Parlament Europejski Aktualne wyzwania i problemy w zakresie delegowania pracowników będą szczegółowo omawiane podczas VI Europejskiego Kongresu Mobilności Pracy, który odbędzie się w dniach 14-15 marca 2019 roku w Krakowie.