Podczas warsztatów w ramach Posting Lab zwracaliśmy uwagę na orzekany w stosunku do obywateli Ukrainy zakaz wjazdu do Niemiec i pobytu w tym kraju

Zakaz ten stosuje się w przypadku wydalenia (§ 53 niemieckiej ustawy pobytowej, dalej jako UP), deportacji (§ 58 UP) oraz zawrócenia do granicy (§15 UP). Podstawą zakazu jest § 11 UP, który stanowi, że zakaz wjazdu i pobytu orzeka się wobec cudzoziemca, który został wydalony, zawrócony lub deportowany. W wyniku zakazu wjazdu i pobytu cudzoziemiec nie może ponownie wjechać ani pozostać na terytorium federalnym, nie może też otrzymać tytułu pobytowego, nawet w przypadku roszczeń na podstawie niniejszej ustawy.

Ochrona rynku pracy contra ochrona tymczasowa

Przypominam, że w znanych nam przypadkach przyjmowano (swobodne uznanie) dwuletni okres obowiązywania zakazu wjazdu i pobytu (§ 11 ust. 3 zd. 1 UP). Organy przyjmując zwykle dwuletni termin podporządkowują swoje decyzje wymogom prewencji generalnej bez względu na okoliczności danego przypadku. Wraz z zakazem wjazdu i pobytu dokonuje się także wpisu do systemu SIS II. Rozciągnięcie zakazu na strefę Schengen wiąże się z motywem 14 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. UE L 348, 24.12.2008, str. 98–107), który stanowi, że skutkom krajowych środków w zakresie powrotów należy nadać wymiar europejski poprzez wprowadzenie zakazu wjazdu, wskutek którego zabroniony byłby wjazd i pobyt na terytorium wszystkich państw członkowskich. Wymogi prawne przenoszenia wpisu krajowego o zakazie wjazdu i pobytu do rejestru centralnego SIS II zawarto w art. 24 Rozporządzenia (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz.U. UE L 381, 28.12.2006, str. 4–23). Żądanie dotyczące usunięcia danych objętych wpisem w SIS musi być dochodzone w odrębnym postępowaniu sądowo administracyjnym (por. wyrok VGH w Kassel z dnia 10 marca 2015 roku - 10 A 53/14). Zakaz wjazdu i pobytu oraz sam wpis do SIS stanowią bowiem dwa środki administracyjne, które należy od siebie oddzielić i które należy oceniać według różnych norm prawnych (por. wyrok VGH w Mannheim z dnia 19 lipca 2019 roku - 11 S 1631/19 oraz wyrok VGH w Monachium z dnia 10 kwietnia 2013 roku - 10 C 12.1757). W tym też sensie zakaz wjazdu i pobytu oraz wpis do SIS stanowią poważną uciążliwość dla cudzoziemców, praktycznie niemożliwą do pokonania bez kosztownej pomocy prawnej. Należy podkreślić, że po nowelizacji UP przez tzw. drugą ustawę z dnia 15 sierpnia 2019 r. o poprawie egzekwowania obowiązku opuszczenia kraju, zakaz wjazdu i pobytu w Niemczech jest wydawany jako samodzielny akt administracyjny zgodnie z § 11 ust. 1 zd. 1 UP (zob. wyrok VGH w Mannheim z dnia 21 stycznia 2020 roku - 11 S 3477/19). W ostatnim czasie pojawiają się jednak pytania dotyczące obywateli Ukrainy poszukujących ochrony tymczasowej na warunkach § 24 UP, którym wydano zakaz wjazdu i pobytu na terytorium Niemiec. Wątpliwość dotyczyła tego, czy osoby, którym wydano zakaz wjazdu i pobytu na podstawie § 11 UP mogą ubiegać się o ochronę tymczasową w Niemczech. W § 11 UP przewidziano bowiem tzw. Titelerteilungssperre, co należy tłumaczyć jako zakaz wydawania tytułów pobytowych osobom, którym wydano zakaz wjazdu i pobytu w Niemczech. Przypomnę, że podstawą tej ochrony jest § 24 UP. Norma prawna dotycząca ochrony tymczasowej została zamieszczona w dziale 2, rozdziale 5 UP. Tytułów pobytowych z tej jednostki redakcyjnej dotyczy zakaz z § 11 ust. 1 UP. Z § 11 UP wynika, że zakaz wjazdu i pobytu wyklucza roszczenie o ochronę tymczasową. Tymczasem tak nie jest.

Sposób na cofnięcie zakazu wjazdu i pobytu w Niemczech

Jeśli spełnione są warunki do objęcia ochroną tymczasową z § 24 UP, zakaz wjazdu i pobytu zostaje zniesiony. Podstawą prawną uchylenia zakazu udzielenia tytułu pobytowego jest § 11 ust. 4 zdanie 2: Zakaz wjazdu i pobytu zostaje zniesiony, jeśli spełnione są warunki do wydania tytułu pobytowego zgodnie z działem 2, rozdziałem 5. W tym rozdziale znajduje się m.in. § 24, który przewiduje udzielenie ochrony czasowej. Wystąpić o nią może osoba, która przekroczyła granicę Ukrainy po 23 lutego i poprosiła o objęcie ochroną po wjeździe na terytorium Niemiec. UWAGA. O ochronę tymczasową w Niemczech można wystąpić tylko do 23 maja, kiedy przestanie obowiązywać niemieckie rozporządzenie w sprawie ochrony tymczasowej. Przy orzekaniu o skróceniu terminu lub uchyleniu zakazu wjazdu i pobytu wydanego wraz z decyzją o wydaleniu bierze się pod uwagę, czy cudzoziemiec wykonał obowiązek opuszczenia kraju w wyznaczonym mu terminie, chyba że cudzoziemiec nie mógł opuścić kraju z własnej winy lub przekroczenie terminu opuszczenia kraju nie było znaczne. Okres obowiązywania zakazu wjazdu i pobytu może zostać przedłużony ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny. Paragraf 3 stosuje się odpowiednio. PP